Sociale clausules in de Brusselse overheidsopdrachten

Het Brussels Gewest wenst meer rekening te houden met sociale overwegingen in de verschillende fasen van de overheidsopdrachten. Het Gewest organiseert dus de opname van sociale clausules in de gunningsvoorwaarden van overheidsopdrachten die ze zelf afsluit of die worden afgesloten via de Brusselse gemeenten en de publiekrechtelijke instellingen die ervan afhangen.

Sociale clausules

Voortaan kunnen de 'aanbestedende overheden' (met name het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de 'geconsolideerde' publiekrechtelijke instellingen zoals Actiris of Net-Brussel, de Brusselse gemeenten en de natuurlijke of rechtspersonen die werden opgericht om specifiek te voldoen aan behoeften van algemeen belang die niet van commerciële of industriële aard zijn) sociale clausules opnemen in hun bijzondere bestekken.

Die sociale clausules kunnen rekening houden met sociale doelstellingen en de inschakeling en opleiding van werkzoekenden bevorderen. Ze kunnen de vorm aannemen van selectiecriteria, gunningscriteria of uitvoeringsvoorwaarden. Zo wordt een onderscheid gemaakt tussen:

een inschakelingsclausule die bepaalt dat een percentage van de bij Actiris ingeschreven werkzoekenden in dienst moet worden genomen;

een sociale clausule die het mogelijk maakt om de overheidsopdracht geheel of gedeeltelijk uit te besteden aan een sociale-inschakelingsonderneming;

een sociale opleidingsclausule die de opdrachtnemers ertoe verplicht te zorgen voor opleiding voor de bij Actiris ingeschreven werkzoekenden (sociale ?jongerenclausule?, ?peterschapsclausule?, ?bedrijfsstageclausule?, enz.);

en een sociale clausule tot reservatie van de opdracht overeenkomstig de wet betreffende de overheidsopdrachten.

Voor welke overheidsopdrachten?

Sociale clausules zijn enkel mogelijk in bepaalde overheidsopdrachten die door de aanbestedende overheden worden gesloten, met name de door het Gewest gesubsidieerde overheidsopdrachten voor leveringen, diensten en werken:

met betrekking tot de categorieën A.1 (Onderhouds- en herstellingsdiensten), A2 (Vervoer over land), A.14 (Diensten voor het schoonmaken van gebouwen en het beheer van onroerende goederen), A.15 (Uitgeverij- en drukkerijdiensten), A.16 (Riolering en vuilnisophaaldiensten; afvalverwerking en aanverwante diensten), of B;

en waarvan het geraamd bedrag hoger is dan 125.000 euro exclusief btw (werken en diensten) of 22.000 euro exclusief btw (leveringen);

en die een minimumduur hebben van 10 werkdagen (enkel voor overheidsopdrachten van werken of diensten).

Uitvoering

Uiterlijk tegen 27 december 2014 moet binnen elke aanbestedende overheid een 'resource person' worden aangesteld die instaat voor het toezicht op de uitvoering van de ordonnantie van 8 mei 2014 betreffende de invoeging van sociale clausules in de overheidsopdrachten. Volgens de parlementaire voorbereiding bij deze ordonnantie moet de resource person 'samenwerken met de verschillende personen en diensten die de documenten betreffende de overheidsopdracht opstellen, de informatie centraliseren en de boordtabel bijhouden'.

Vanaf 1 januari 2015 moet elke aanbestedende overheid immers ook een boordtabel bijhouden van de overheidsopdrachten. Daarin moeten voor elk kalenderjaar de gegevens worden opgenomen over de uitgeschreven opdrachten, de opdrachten die aan de gang zijn of afgehandeld zijn in de loop van dat jaar. De boordtabel verduidelijkt voor elke overheidsopdracht:

de status;

de aanwezigheid van sociale clausules en de verwoording ervan;

een evaluatie van de wijze waarop de opdrachtnemer tijdens de uitvoering van de opdracht zijn verbintenissen in verband met de in het bijzonder bestek opgenomen sociale clausules is nagekomen;

in voorkomend geval, de redenen waarom de aanbestedende overheid vindt dat het onderwerp of de omstandigheden van de opdracht zich niet lenen tot de invoeging van sociale clausules.

Een bijgewerkt exemplaar van de boordtabel moet jaarlijks tegen 31 januari aan Actiris worden bezorgd. Het moet vervolgens uiterlijk op 31 mei worden bekendgemaakt, meer bepaald op het Internet.

Coördinatie en evaluatie

De Brusselse Gewestelijke Dienst voor Arbeidsbemiddeling, Actiris (vroeger BGDA) voert de volgende opdrachten uit:

interface tussen de vraag naar sociale clausules en het aanbod van aan te werven of op te leiden personen;

follow-up van de periodes van aanwerving of stage en de evaluatie ervan;

opstellen en verspreiden van informatie over de clausules, ten behoeve van de ondernemingen, de structuren met sociaal oogmerk, de aanbestedende overheden en de werkzoekenden;

juridische en technische ondersteuning van de aanbestedende overheden bij het opstellen van de clausules in de bestekken;

opstellen van algemene voorstellen van sociale clausules;

interface tussen de aanbestedende overheden en de sociale-inschakelingsondernemingen;

tot stand brengen van databanken betreffende de structuren met sociaal oogmerk en de werkzoekenden die belang hebben bij de maatregel, waarin voor eerstgenoemden wordt toegelicht voor welke specifieke beroepen zij geldig kunnen optreden;

evaluatie van de partnerschappen en de inschakelingstrajecten van de stagiairs die gebruik gemaakt hebben van deze maatregel;

jaarlijkse aanbevelingen ten behoeve van de Regering om de regeling te verbeteren.

Controle

Aan een aanbestedende overheid die zijn verplichtingen inzake sociale clausules niet naleeft, kunnen enkel latere gewestelijke subsidies worden toegekend voor een nieuw project waarvoor een overheidsopdracht moet worden uitgeschreven op voorwaarde dat de vastgestelde tekortkoming binnen een gegeven termijn wordt rechtgezet. In dat geval kan voor de uitvoering van die overheidsopdracht begeleiding worden verleend door de bevoegde dienst.

Inwerkingtreding

De modaliteiten van opname van de sociale clausules in de overheidsopdrachten treden in werking op 27 juni 2014, d.i. 10 dagen na de bekendmaking in het Belgisch Staatsblad.

Bron: Ordonnantie van 8 mei 2014 betreffende de invoeging van sociale clausules in de overheidsopdrachten, BS 17 juni 2014.

Zie ook:
Wet van 15 juni 2006 overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen en diensten, BS 15 februari 2007.